همه‌چیز درباره جوش کیستی یا آکنه کیستیک

جوش کیستی یا آکنه کیستیک یکی از شدیدترین انواع آکنه است که معمولاً در نواحی صورت، شانه‌ها، پشت و قفسه سینه ایجاد می‌شود. این نوع آکنه معمولاً با جوش‌های بزرگ، دردناک و ملتهب همراه است که به عمق پوست نفوذ می‌کنند و می‌توانند منجر به ایجاد اسکار یا جای جوش شوند. در اینجا، به طور کامل درباره جوش کیستی یا آکنه کیستیک، علل، علائم، درمان‌ها و نکات مراقبتی آن توضیح داده می‌شود.

جوش کیستی چیست؟

آکنه کیستیک (یا جوش کیستی) نوعی آکنه التهابی است که در آن فولیکول‌های مو (که در واقع غدد چربی هم در آن قرار دارند) به دلیل انسداد با سلول‌های مرده پوست و چربی، عفونی می‌شوند. این انسداد باعث تشکیل توده‌های بزرگ، دردناک و به شکل کیست می‌شود که معمولاً در زیر پوست قرار دارند.

آکنه کیستیک به نسبت سایر انواع آکنه (مانند جوش‌های سر سفید یا سر سیاه) شدیدتر و دردناک‌تر است و معمولاً برای درمان آن نیاز به مراقبت پزشکی یا درمان‌های خاص است.

علل ایجاد جوش کیستی

1. افزایش تولید چربی (سبوم)
   • در برخی افراد، غدد سباسه (چربی‌ساز) پوست بیشتر از حد طبیعی چربی تولید می‌کنند. این چربی اضافی می‌تواند باعث مسدود شدن منافذ پوست و تشکیل جوش‌های کیستی شود.
2. انسداد منافذ پوست
   • سلول‌های مرده پوست به‌طور طبیعی باید از سطح پوست جدا شوند. اما در افرادی که دچار آکنه کیستیک هستند، این سلول‌ها ممکن است با چربی ترکیب شوند و منافذ پوست را مسدود کنند.
3. عفونت‌های باکتریایی
   • هنگامی که منافذ مسدود شده با چربی و سلول‌های مرده پر می‌شوند، باکتری‌ها می‌توانند در داخل فولیکول‌های مو تکثیر یابند و باعث التهاب شدید و ایجاد جوش‌های کیستی شوند.
4. هورمون‌ها
   • تغییرات هورمونی یکی از دلایل اصلی بروز آکنه کیستیک است. به‌ویژه در دوران بلوغ، قاعدگی، بارداری یا در استفاده از داروهای هورمونی، میزان هورمون‌های آندروژن افزایش می‌یابد که باعث تحریک تولید چربی در پوست و بروز جوش‌ها می‌شود.
5. استرس
   • استرس و اضطراب می‌توانند به افزایش سطح هورمون‌های استرس (مانند کورتیزول) منجر شوند که در نتیجه تولید چربی پوست را افزایش می‌دهند و شرایط را برای بروز آکنه کیستیک فراهم می‌کنند.
6. وراثت
   • ژنتیک نقش مهمی در بروز آکنه کیستیک دارد. اگر والدین یا بستگان شما سابقه آکنه شدید داشته باشند، احتمال بروز این نوع جوش‌ها در شما نیز بیشتر است.
7. استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی سنگین
   • استفاده از لوازم آرایشی و محصولات مراقبتی پوست که حاوی مواد روغنی یا سنگین هستند، می‌تواند منافذ پوست را مسدود کند و منجر به ایجاد جوش‌های کیستی شود.
8. مصرف داروهای خاص
   • برخی داروها، مانند استروئیدهای آنابولیک و برخی داروهای هورمونی، می‌توانند باعث تشدید آکنه کیستیک شوند.

علائم جوش کیستی

آکنه کیستیک با علائم خاصی همراه است که شامل:

1. جوش‌های بزرگ و دردناک: این جوش‌ها معمولاً به صورت توده‌های بزرگ، متورم و ملتهب در زیر پوست ظاهر می‌شوند و می‌توانند بسیار دردناک باشند.
2. پوست قرمز و ملتهب: به‌دلیل التهاب شدید، پوست ناحیه آسیب‌دیده قرمز و داغ به نظر می‌رسد.
3. وجود کیست‌های پر از چرک: کیست‌ها معمولاً حاوی مایعی غلیظ و چرک مانند هستند که در عمق پوست قرار دارند و به راحتی قابل تخلیه نیستند.
4. وجود اسکار (جای جوش): آکنه کیستیک می‌تواند باعث ایجاد اسکار و لکه‌های دائمی روی پوست شود که اغلب به شکل حفره‌ها و فرورفتگی‌های عمیق ظاهر می‌شوند.
5. پراکندگی زیاد: آکنه کیستیک می‌تواند در نواحی مختلف صورت، گردن، شانه‌ها، پشت و قفسه سینه گسترش یابد و چندین جوش کیستی به طور هم‌زمان در یک منطقه ایجاد شود.

درمان جوش کیستی

درمان آکنه کیستیک نیاز به توجه ویژه و پیگیری پزشکی دارد. برخی از روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

1. داروهای موضعی ضد آکنه

• بنزوئیل پراکسید: این دارو کمک می‌کند تا باکتری‌های موجود در منافذ پوست کشته شوند و التهاب کاهش یابد.
• رتینوئیدها: داروهای موضعی حاوی رتینوئید مانند ترتینوئین می‌توانند به باز کردن منافذ مسدود شده و جلوگیری از بروز جوش‌های جدید کمک کنند.

2. آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی

• آنتی‌بیوتیک‌ها مانند دوکسی‌سایکلین و مینو سایکلین می‌توانند به کاهش التهاب و باکتری‌های موجود در پوست کمک کنند. این داروها معمولاً برای آکنه‌های شدید و کیستی تجویز می‌شوند.

3. درمان‌های هورمونی

• برای زنانی که به دلیل تغییرات هورمونی (مثلاً در دوران قاعدگی یا بارداری) دچار آکنه کیستیک می‌شوند، داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری و اسپیرونولاکتون می‌توانند به تنظیم سطح هورمون‌ها و کاهش آکنه کمک کنند.

4. درمان با ایزوترتینوئین (Accutane)

• ایزوترتینوئین یک داروی خوراکی است که برای درمان آکنه‌های شدید و مقاوم به درمان‌های دیگر استفاده می‌شود. این دارو تولید چربی پوست را کاهش می‌دهد و می‌تواند به طور موثر در درمان آکنه کیستیک عمل کند، اما استفاده از آن باید تحت نظر پزشک باشد به دلیل عوارض جانبی که ممکن است ایجاد کند.

5. درمان‌های فیزیکی

• درمان با لیزر: لیزر درمانی می‌تواند به کاهش التهاب و کمرنگ کردن اسکارهای آکنه کمک کند.
• درمان با نور درمانی (نور آبی): نور آبی می‌تواند باکتری‌های مولد آکنه را از بین ببرد و به کاهش التهاب کمک کند.

6. تزریق استروئیدها

• در برخی موارد، پزشک ممکن است به‌طور مستقیم استروئیدهای ضدموخ درون جوش‌های کیستی تزریق کند تا التهاب و درد کاهش یابد و سرعت بهبودی افزایش یابد.

7. مراقبت از پوست

• شستشو روزانه پوست: شستشوی ملایم پوست با یک شوینده مناسب برای پوست‌های چرب می‌تواند به پاک‌سازی منافذ و جلوگیری از بروز آکنه‌های جدید کمک کند.
• استفاده از محصولات ضد آکنه: استفاده از کرم‌ها و ژل‌های ضد آکنه می‌تواند به کنترل تولید چربی و التهاب کمک کند.

پیشگیری از آکنه کیستیک

اگرچه در برخی موارد آکنه کیستیک به دلیل عوامل ژنتیکی یا هورمونی اجتناب‌ناپذیر است، با رعایت برخی نکات می‌توان از بروز آن جلوگیری یا آن را کنترل کرد:

1. استفاده از محصولات غیرکومدوژنیک: از محصولات مراقبتی پوست و لوازم آرایشی استفاده کنید که منافذ پوست را مسدود نکنند.
2. اجتناب از دست زدن به صورت: دست زدن به صورت و فشار دادن جوش‌ها می‌تواند باعث گسترش عفونت و التهاب شود.
3. رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات و مواد مغذی می‌تواند به بهبود وضعیت پوست کمک کند. از مصرف زیاد غذاهای چرب و شیرینی‌های فرآوری‌شده خودداری کنید.